مقدمه

بیمه مفهومی است که امروزه تقریباً همه‌ی ما با آن آشنا هستیم. اما شاید برایتان جالب باشد بدانید که بیمه، پدیده‌ای کاملاً مدرن نیست. در واقع، تاریخچه بیمه به قرن‌ها پیش برمی‌گردد. بشر از همان زمان‌های دور به دنبال راهی برای کاهش خطرات و خسارات مالی در زندگی بوده و بیمه یکی از پاسخ‌های اصلی به این نیاز است.

در این مطلب با هم مروری خواهیم داشت بر تاریخچه بیمه در جهان و ایران تا بهتر درک کنیم که این مفهوم مهم از کجا آغاز شده و چگونه به شکل امروزی خود رسیده است.

بیمه در جهان چگونه شکل گرفت؟

ایده‌ی بیمه برای اولین‌بار به صورت رسمی در تاریخ ثبت نشده، اما شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد از هزاران سال پیش، جوامع مختلف نوعی از همبستگی و مشارکت مالی برای مقابله با خطرات را اجرا می‌کردند.

تمدن‌های باستانی

در تمدن‌های قدیمی مثل بابِل، مصر و یونان باستان، مردم قوانینی داشتند که اگر کسی دچار حادثه یا خسارت مالی شد، دیگران به کمک او می‌آمدند.

به‌طور مثال، در قانون حمورابی که یکی از قدیمی‌ترین مجموعه قوانین دنیا محسوب می‌شود، بندهایی وجود دارد که به نوعی مفهوم بیمه را در خود جای داده‌اند. طبق این قوانین، اگر تاجری کالای خود را در مسیر حمل‌ونقل از دست می‌داد، بخشی از ضرر او جبران می‌شد.

بیمه دریایی؛ نخستین شکل رسمی بیمه

یکی از نخستین شکل‌های رسمی بیمه در جهان، بیمه دریایی بود. در قرون وسطی، تجارت از طریق دریا بسیار رایج بود اما خطراتی مثل غرق شدن کشتی، برخورد با دزدان دریایی و حوادث طبیعی مثل طوفان‌های دریایی همیشه وجود داشت. برای همین تاجران و سرمایه‌گذاران تصمیم گرفتند که ریسک خطرات را بین خود تقسیم کنند. به این صورت که اگر کشتی یکی از آن‌ها دچار حادثه شد، این ضرر از طریق مشارکت دیگران جبران شود.

اروپا و شکل‌گیری بیمه مدرن

در قرن چهاردهم میلادی، اولین بیمه‌نامه رسمی دریایی در شهر جنوآ در ایتالیا صادر شد. بعدها در سال ۱۶۶۶ میلادی، پس از آتش‌سوزی بزرگ شهر لندن، بیمه آتش‌سوزی نیز شکل گرفت.

در قرون هجدهم و نوزدهم، انواع دیگر بیمه مانند بیمه عمر، بیمه حوادث، بیمه مسئولیت و … در کشورهای اروپایی و سپس در آمریکا شکل گرفتند و به سرعت گسترش یافتند.

تاریخچه بیمه در ایران

در ایران نیز حتی پیش از ورود بیمه به شکل رسمی، مفهوم همیاری و حمایت مالی در فرهنگ سنتی ما وجود داشته است. سنت‌هایی مانند نذر، وقف، صندوق‌های خانوادگی یا محلی و کمک‌های مردمی در زمان بیماری یا بلاهای طبیعی، همگی نشان‌ می‌دهند که مردم همیشه دنبال راهی برای تقسیم ریسک و کمک به یکدیگر بوده‌اند.

آغاز بیمه در ایران

ورود رسمی بیمه به ایران به دوران قاجار برمی‌گردد. در سال ۱۲۶۹ شمسی، شرکت‌های بیمه خارجی مانند آلیانس آلمان و سوری فرانسه شروع به فعالیت در ایران کردند. این شرکت‌ها بیشتر در زمینه بیمه آتش‌سوزی، حمل‌ونقل و عمر فعال بودند و در آن زمان هیچ قانون مشخصی برای کنترل و نظارت بر آن‌ها وجود نداشت.

تأسیس اولین شرکت بیمه ایرانی

نقطه عطف تاریخچه بیمه در ایران مربوط به سال ۱۳۱۴ شمسی است؛ زمانی که شرکت سهامی بیمه ایران با حمایت دولت وقت تأسیس شد. این شرکت با هدف رقابت با شرکت‌های خارجی و گسترش فرهنگ بیمه در داخل کشور ایجاد شد و نخستین گام جدی برای ملی شدن صنعت بیمه در ایران بود.

در همان سال، اولین بیمه‌نامه ایرانی صادر شد و به‌تدریج فعالیت‌های بیمه‌ای از سوی نهادهای داخلی گسترش پیدا کرد. پس از آن شرکت‌هایی مثل بیمه آسیا، بیمه البرز و بیمه دانا نیز به جمع بیمه‌گران داخلی پیوستند.

تشکیل بیمه مرکزی ایران

در سال ۱۳۵۰ شمسی، برای ساماندهی بهتر صنعت بیمه و نظارت بر عملکرد شرکت‌ها، بیمه مرکزی ایران تأسیس شد. این نهاد وظیفه‌ی تنظیم مقررات، صدور مجوز و حمایت از حقوق بیمه‌گذاران را بر عهده دارد.

صنعت بیمه ایران در حال حاضر

امروز، صنعت بیمه در ایران بسیار گسترده شده و شامل انواع مختلفی از بیمه می‌شود: بیمه شخص ثالث خودرو، بیمه درمان تکمیلی، بیمه عمر، بیمه آتش‌سوزی، بیمه حوادث، بیمه مسئولیت، بیمه مسافرتی و حتی بیمه‌های خاص‌تر مثل بیمه تجهیزات الکترونیکی یا بیمه سایبری.

با وجود چالش‌هایی مانند پایین بودن ضریب نفوذ بیمه در کشور، آگاهی مردم نسبت به اهمیت بیمه در حال افزایش است و شرکت‌های بیمه‌ای نیز با استفاده از فناوری و خدمات دیجیتال، تجربه مشتری را بهبود می‌دهند.

حرف آخر

تاریخچه بیمه نشان می‌دهد که این مفهوم از نیاز انسان به امنیت و حمایت اجتماعی شکل گرفته و در طول قرن‌ها تکامل یافته است.

از قوانین بابلی گرفته تا بیمه‌نامه‌های دیجیتال امروزی، همه در جهت کمک به انسان‌ها در مواجهه با خطرات، حوادث و خسارت‌های مالی طراحی شده‌اند.

در ایران نیز مسیر رشد بیمه با تأسیس شرکت‌های ایرانی و ایجاد نهادهای نظارتی طی شده و امروز نقش مهمی در زندگی اقتصادی و اجتماعی مردم دارد.