مقدمه
بیمه، یکی از مهمترین ابزارهای مالی برای مدیریت ریسک است. وقتی درباره بیمه خودرو صحبت میکنیم، بیشک نام بیمه شخص ثالث بیشتر از همه به گوش میرسد. اما چرا این بیمه اجباری شده؟ چرا بیمه شخص ثالث اجباری است و چه ضرورتی پشت آن قرار دارد؟
در این مطلب سعی داریم با زبانی ساده به این پرسش پاسخ بدهیم، نگاهی به تاریخچه آن بیندازیم، و دلیل تصویب قانون بیمه اجباری برای خودرو را بررسی کنیم.
بیمه شخص ثالث چیست؟
قبل از اینکه به این سوال پاسخ بدهیم که چرا بیمه شخص ثالث اجباری است، بهتر است بدانیم اصلاً بیمه شخص ثالث چیست.
بیمه شخص ثالث یکی از انواع بیمه خودرو است که خسارات وارد شده به اشخاص ثالث را پوشش میدهد؛ یعنی اگر شما با خودروی خود باعث آسیب به شخص، خودرو یا اموال دیگران شوید، شرکت بیمه از طرف شما خسارت را پرداخت میکند.
در این نوع بیمه:
شخص اول: مالک یا راننده خودرو
شخص دوم: شرکت بیمه
شخص سوم (ثالث): کسی است که در حادثه از شما آسیب دیده (چه جانی و چه مالی)
تاریخچه بیمه شخص ثالث در ایران
ورود خودرو به ایران به حدود سال ۱۲۷۹ هجری شمسی برمیگردد. با گسترش تعداد خودروها و بروز تصادفات، کمکم نیاز به پوششهای بیمهای احساس شد. در ابتدا، بیمه فقط برای خسارت خودروهای لوکس و تجملی استفاده میشد و چیزی به نام بیمه اجباری برای خودرو وجود نداشت.
در سالهای ابتدایی، بیشتر افراد بیمه بدنه داشتند؛ یعنی بیمهای که در صورت خسارت به خودروی خودشان، بخشی از هزینهها را جبران میکرد. اما خساراتی که به دیگران وارد میشد، گاهی خیلی سنگین بود و بسیاری از مردم توانایی پرداخت آن را نداشتند و همین موضوع باعث شد که دولت به فکر چاره بیفتد.
تصویب قانون بیمه شخص ثالث اجباری
در نهایت، در سال ۱۳۴۷ قانون بیمه اجباری خسارات وارد شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه موتوری تصویب شد.
از آن سال به بعد، بیمه شخص ثالث اجباری شد؛ یعنی اگر کسی خودرویی داشت یا با آن در سطح شهر تردد میکرد، باید حتماً بیمهنامه شخص ثالث معتبر داشته باشد.
از آن زمان تاکنون، چندین بار این قانون اصلاح و بهروز شده تا بتواند شرایط جامعه و تکنولوژی را بهتر پوشش دهد. آخرین نسخه این قانون در سال ۱۳۹۵ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.
چرا بیمه شخص ثالث اجباری است؟
حالا برسیم به اصل موضوع. چرا بیمه شخص ثالث اجباری است؟
دلایل مختلفی برای این موضوع وجود دارد که در ادامه با هم مرور میکنیم:
-
حمایت از حقوق مردم
فرض کنید فردی در یک تصادف آسیب جانی میبیند یا وسیلهی نقلیهاش از بین میرود. اگر رانندهی مقصر بیمه نداشته باشد یا توان مالی پرداخت خسارت را نداشته باشد، چه کسی باید خسارت را پرداخت کند؟
اینجاست که بیمه شخص ثالث اجباری وارد عمل میشود و از حقوق مردم و افراد آسیبدیده حمایت میکند.
-
کاهش دعواهای حقوقی
اگر بیمه شخص ثالث وجود نداشته باشد، در صورت بروز تصادف، هر دو طرف باید به دادگاه بروند، مدارک ارائه دهند، تقصیر را مشخص کنند و کلی زمان و هزینه صرف شود. اما با وجود بیمه شخص ثالث اجباری، بسیاری از این مشکلات حل میشود و شرکت بیمه بهجای راننده، خسارت را پرداخت میکند.
-
حفظ آرامش راننده
گاهی یک تصادف ساده میتواند خسارتی بزرگ ایجاد کند. مثلاً اگر یک موتور سوار یا عابر پیاده دچار آسیب جدی شود، هزینههای درمان یا دیه ممکن است چند صد میلیون تومان شود.
رانندهای که بیمه شخص ثالث داشته باشد، با خیال راحت میتواند رانندگی کند؛ چون میداند که در صورت بروز حادثه، شرکت بیمه از او پشتیبانی خواهد کرد.
-
جلوگیری از زندانی شدن رانندگان
در گذشته، افرادی که باعث تصادف و خسارتهای بزرگ میشدند و نمیتوانستند هزینهها را بپردازند، گاهی به زندان میافتادند. با بیمه اجباری برای خودرو، این مشکل تا حد زیادی حل شده و رانندهها کمتر به خاطر تصادفهای ناخواسته دچار دردسرهای قضایی میشوند.
اگر بیمه شخص ثالث نداشته باشیم چه میشود؟
طبق قانون، رانندگی بدون بیمه شخص ثالث تخلف محسوب میشود و پلیس میتواند خودرو را متوقف و جریمه کند. همچنین در صورت تصادف، رانندهی مقصر مجبور است کل خسارت را از جیب خودش پرداخت کند که ممکن است رقم بسیار سنگینی باشد.
به همین دلیل، داشتن بیمه شخص ثالث اجباری برای همه وسایل نقلیهی موتوری الزامی است.
بیمه شخص ثالث اجباری، فقط برای راننده نیست
نکته مهم این است که بیمه شخص ثالث فقط از راننده محافظت نمیکند، بلکه نقش یک پشتیبان برای تمام جامعه را دارد.
حتی اگر راننده مقصر باشد، باز هم شرکت بیمه هزینههای درمان یا خسارت افراد آسیبدیده را میپردازد و جلوی بروز بحرانهای مالی بزرگ را میگیرد.
مزایای بیمه اجباری شخص ثالث برای خودرو
پوشش هزینههای درمان و خسارت مالی
جلوگیری از بروز اختلافات و دعاوی قضایی
کاهش نگرانی رانندگان هنگام رانندگی
حمایت از اقشار آسیبپذیر جامعه
بالا بردن مسئولیتپذیری رانندگان
حرف آخر
در پاسخ به این سوال که چرا بیمه شخص ثالث اجباری است؟ میتوان گفت که این بیمه نه تنها از راننده، بلکه از کل جامعه در برابر خسارات ناشی از تصادف محافظت میکند.
بیمه شخص ثالثِ اجباری، ابزاری است برای ایجاد نظم، امنیت، و آرامش در جامعه. با وجود این بیمه، در شرایط بحرانی، افراد دچار آسیب روحی یا مالی کمتری میشوند.
قانون بیمه اجباری برای خودرو یکی از مهمترین قوانین در حوزه حملونقل و ترافیک است که رعایت آن به نفع همه ماست.